ءتىلشىمىز ليۋ پىڭ، احات سانياز ۇلى، ەرىكتى ءتىلشى تاڭ جيڭ حابارلايدى. ءدوربىلجىن اۋدانى كوشبيكە سورتتى تۇقىم الاڭى قازاقباي قىستاعىنداعى ەمىل باقتيار ۇلىنىڭ اۋلاسىنا بارا قالساڭىز، اۋلا ءىشىنىڭ تازا، رەتتى جينالعانىن، شاعىن اتىزعا ەگىلگەن زالالسىز كوكونىستەردىڭ جايقالىپ تۇرعانىن، ال، اعاش اراسىندا تاۋىق، ۇيرەك سياقتى ءۇي قۇستارىنىڭ تولىپ جۇرگەنىن بايقايسىز. مىنە بۇل كەزىندە بوس جاتقان شاعىن اۋلانىڭ قازىرگى بەينەسى.
ول كۇلىمسىرەي: « كوكونىستەردى ءوزىم ەككەم جوق، مەندە قايداعى مۇنداي ونەر دەيسىڭ، قىستاعىمىزداعى سەلبەستىك كووپەراتيۆى كەلىپ، اقىسىز ەگىپ بەردى، ولار مەنەن باسقا وسى قىستاقتاعى 9 وتباسىنا اقىسىز كوكونىس ەگىپ بەردى. الدىڭعى كۇنى كووپەراتيۆتىڭ قىزمەتكەرى العاش رەت جينالعان كوكونىستەن تۇسكەن 1000 يۋان كىرىستى جەتكىزىپ بەردى» دەدى.
قازاقباي قىستاعىندا تۇراقتى قونىستانعان 116 وتباسى، 312 تۇرعىن بار بولىپ، قازاق ۇلتى 77 پايىزىن ۇستايدى. تالاي جىلدان بەرى ءداستۇرلى باعىمشىلىق يدەياسىنىڭ ىقپالىمەن باسىم كوپ ساندى قازاق تۇرعىنى 2 مۋدان ارتىق اۋلاسىنا كوكونىس، جەمىس-جيدەك ەكپەي، نەگىزىنەن ءۇي قۇستارى مەن مال باعۋعا پايدالانىپ كەلگەن، مۇنداي بولعاندا، اۋلانىڭ تازالىعىنا ىقپال جەتكىزىپ قانا قالماستان، كورشى-قولاڭدارعا دا بەلگىلى دارەجەدە اسەر ەتىپ كەلگەن.
بيىل قىستاق جۇڭحى لياڭيۋان اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆى قۇرىلعاننان كەيىن قىستاق «ەكى كوميتەتىمەن» «اۋلا ءىشىن جاسىلداندىرۋ، قىستاقتى كورىكتەندىرۋ، شارۋالاردىڭ كىرىسىن مولايتۋ» جونىندە ورتاق تانىمعا كەلەدى.
سەلبەستىك كووپەراتيۆى نەگىزى جاقسى، اۋلا شارۋاشىلىعىن دامىتۋدى قالايتىن 10 قىستاق تۇرعىنىنىڭ اۋلاسىن تاڭداپ، عىلىمي جوبا جاساپ، اۋلانى تۇرمىستىق رايونى، باعىمشىلىق رايونى جانە ەگىمشىلىك رايونى سياقتى رايوندارعا ءبولدى. 38 جاسقا كەلگەن ەمىل وسى رەتكى ابزالدىلىقتان يگىلىكتەنگەندەردىڭ ءبىرى ەدى.
«ءبىر اۋلا ءبىر جوسپار اتقارۋ» سىندى جوبالاۋ تانىمى بويىنشا، سەلبەستىك كووپەراتيۆى جەر جىرتۋ، كوكونىس ەگۋ، تىڭايتقىش بەرۋ، اتىز-ارىقتى باسقارۋ جانە ساۋداعا سالۋ سياقتى تۇتاس بارىسىنا اقىسىز قىزمەت وتەيتىن بولىپ، ءاربىر اۋلانى ءۇي قۇسى باعىمشىلىعى مەن كوكونىس باقشاسى + جەمىس اعاشىن نەمەسە ءجۇزىم ەگۋدى نەگىز ەتكەن «1+2» ۇلگىسىندەگى اۋلا شارۋاشىلىعىنان ۇلگى كورسەتۋ تۇيىنىنە اينالدىردى.
ءار دۇيسەنبى كۇنگى تۋ شىعارۋ راسىمىنەن كەيىن سەلبەستىك كووپەرتيۆى قىستاق تۇرعىندارىن وسى اۋلالاردى تاماشالاۋعا ۇيىمداستىرىپ، كوزقاراستارىنا بۇرىلىس جاساپ، بوس جاتقان اۋلانى كاسىپ باقشاسىنا اينالدىرۋدى بارىنشا جەبەپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ اۋقاتتانۋ ارناسىن كەڭەيتتى.
بۇرىن بوس جاتاتىن اۋلاسىنىڭ بۇل كۇندە اۋقاتتانۋعا باستايتىن كىرىس كوزىنە اينالعانىنا رازى بولعان ەمىل قۋانىشىن باسا الماي: «وتباسىمىزدا 5 جان بار، ءار كۇنى كوكونىس ساتىپ الۋعا كەمىندە 10 يۋان جۇمسايمىز، ءبىر جىلدا 3000 يۋاننان ارتىق كەتەدى. قازىر كووپەراتيۆ بىزگە كوكونىس ەگۋ تەحنيكاسىن ۇيرەتىپ، ءوز قاجەتىمىزدى قاناعاتتاندىرىپ قانا قالماستان، كىرىسىمىزدى دە ارتتىردى. قازىرگى اۋلامىز ‹اسىل قويمادان› اۋمايدى» دەدى.
سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ باستىعى ليۋ رۇڭ: «قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كەدەيلىكتەن قۇتىلىپ، اۋقاتتانۋ جولىنا تۇسۋىنە كومەكتەسۋ سەلبەستىك كووپەراتيۆى مەن قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ورتاق ارمانى. قازىر10 قىستاق تۇرعىنىنىڭ اۋلاسىنا ەگىلگەن قىزىل بۇرىش، باكىلاجان، كوك بۇرشاق، پاميدور، ءتاتتى كارتوپ سياقتى كوكونىستەر بازارعا سالىنۋ الدىندا تۇر. سەلبەستىك كووپەراتيۆىمىزدىڭ ەرەن بازارىمەن كەلىسكەن باعاسى بويىنشا ەسەپتەگەندە، ءار اۋلادان 3 رەت كوكونىس جيناعاندا شامامەن 4000 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزۋگە بولادى. اۋلا شارۋاشىلىعى قىستاق تۇرعىندارىنا اۋقاتتانۋدىڭ ءۇمىت ۇشقىنىن بايقاتتى. كەلەر جىلى كولەمىن 50 اۋلاعا كوبەيتىپ، ءار اۋلاعا ءبىر ءتۇرلى كوكونىس نەمەسە جەمىس-جيدەك ەگىپ، ءبىر اۋلادا ءبىر ەرەكشە ءونىم بولۋدى نەگىز ەتۋدەن تىس، شارت-جاعدايى بار وتباسىنىڭ ‹شارۋالار ساياجايىن› اشۋىنا كومەكتەسىپ، شارۋالاردىڭ ۇيدەن شىقپاي-اق ەكى جاقتىلى كىرىس كىرگىزۋىن جۇزەگە اسىرماقشىمىز» دەدى.
قىستاق كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جۇمار قاسىم ۇلى: «بۇرىن بوس جاتقان اۋلاسىنىڭ بۇل كۇندە زور كادەگە جاراعانىن بايقاعان قىستاق تۇرعىندارى قازىر اۋلاسىن جۇيەلى جوسپارلاي باستادى» دەدى.
تاياۋدان بەرى سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ كەلەر جىلعى جاڭادان قوسىلاتىن 50 وتباسىنىڭ جەرىن جىرتپاقشى بولعانىن ەستىگەن تىزىمدىكتە اتى بار قىستاق تۇرعىندارى جاپا-تارماعاي اۋلاسىنداعى كونە قورا-قالتقىلارىن شاعىپ، قوقسىقتارىن تازالاپ، زور دايىندىق كورىپ جاتىر ەكەن.
رەداكتورى : جىگەر ومىربەك ۇلى
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مىسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى