قىس ماۋسىمىندا كۇن سۋىق ءارى اۋا قۇرعاق بولاتىندىقتان، ادامنىڭ تەرىسى وڭاي جارىلىپ، شاش تا تەز قۇرعاپ ۇزىلەدى. سوندىقتان كۇندەلىكتى تۇرمىستا شاشتىڭ سالاماتتىعىن ساقتاۋ توتەنشە ماڭىزدى. تومەندە قىس ماۋسىمىندا شاشتى قورعاۋدا كومەگى تيەتىن التىءتۇرلى ءىستى نازارلارىڭىزعا سالا كەتەيىك.
شاش كەپكەننەن كەيىن سىرتقا شىعۋ. شاش دىمقىل كۇيىندە سىرتقا شىقسا تۇماۋ تەز تيەدى ءارى شاش وڭاي سىنادى. سەبەبى دىمقىل شاش سۋىقتا وڭاي مۇزداپ، سىنىپ كەتەدى. ماماندار وسى ءۇشىن باس جۋعاننان كەيىن ۇرلەگىشپەن ۇرلەپ تولىق قۇرعاتقاننان كەيىن سىرتقا شىعۋدى ەسكەرتەدى.
شاشتىڭ ىلعالدىعىن ساقتاپ، زارياتتالۋدىڭ الدىن الۋ. شاش قورعاۋ مايى مەن نارلەندىرۋ سۇيىقتىعى قاتارلى ونىمدەر شاشتى قورعاۋدىڭ، دىمقىلدىعىن ساقتاپ، سۋدىراتۋدىڭ قاجەتتى بۇيىمى بولىپ، ءبىر جاعىنان شاشتى كۇتىمدەسە، ەندى ءبىر جاعىنان قورعاۋ رولىن اتقارىپ، شاشتى قۇرعاق اۋا مەن توقىما بۇيىمداردىڭ زيانىنان ساقتايدى. شاشتىڭ دىمقىلدىعىن ساقتاپ، باس كيىمدى كيىپ-شەشكەندە پايدا بولاتىن شاشتىڭ زارياتتالۋىن ازايتادى.
باس جۋاتىن سۋ وتە ىستىق بولماۋ. سۋ ىستىق بولسا تەرىنى قۇرعاتادى ءارى باس تەرىسىن تىتىركەندىرىپ، قايىزعاقتى كوبەيتەدى. باس جۋاتىن سۋ وتە ىستىق بولماۋ، ايتپەگەندە، باس تەرىسىنە جانە شاشتاعى ماي قۇرامىنا زاقىم كەلتىرەدى. تەرى سۋ قۇرامىنىڭ ازايۋىنان قۇرعاق قىشىپ، شاش وڭاي ۇزىلەدى.
باستى ەكى –ءۇش كۇندە ءبىر رەت جۋۋ. كۇندە جۋسا تەرىنىڭ ماي بەزى ءبولىپ شىعارعان ماي جۋىلىپ كەتىپ، شاش پەن باس تەرىسى تابيعي قورعاۋ قاباتىنان ايرىلىپ، شاشتىڭ قابىرشاق قاباتىن زياندايدى. جەڭىل بولعاندا شاش توزىپ، اۋىر بولعاندا شاش كوپتەپ تۇسەدى. زەرتتەۋگە قاراعاندا، مايلى شاش ۇنەمى جۋىپ تۇرۋدى قاجەت ەتەدى. الايدا، وتە ءجيى جۋىلسا تەرىنىڭ ماي بەزى شەكتەن تىس جاندانىپ، باستى ودان ارى مايلاستىرادى. سوندىقتان ماماندار باستى ەكى-ءۇش كۇندە ءبىر رەت جۋۋدى ەسكەرتەدى. باس جۋعاندا باس تەرىسىن لايىقتى ۋقالاۋ ءارى باس جۋۋ سۇيىقتىعىن شاشقا كوپ تۇرعىزباۋ، باستى جۋىپ بولعاننان كەيىن دەرەۋ شاشتى قورعاۋ مايىن جاعىپ قايتا شايقاپ تاستاۋ كەرەك.
شاش قورعاۋ بۇيىمدارىندا سپيرت قۇرامى بولماۋى كەرەك. كوپتەگەن شاش كۇتىمدەۋ، شاش قورعاۋ ونىمدەرىندە بەلگىلى مولشەردە سپيرت بولادى دا كوپ ىستەتسە شاشتى قۇرعاتىپ جىبەرەدى. سوندىقتان شاش قورعاۋ بۇيىمدارىن ساتىپ العاندا ونىڭ قۇرامىن انىق كورۋ، سپەرت قۇرامى بار بۇيىمداردى ياعني ەتيل سپيرتى(乙醇)، پروپانول (丙醇)، يزوپروپانول (异丙醇)، سپيرت قۇرامىن وزگەرتكىش (酒精变性剂) جانە بەنزيل سپيرتى (苯甲醇) بارلارىن تاڭداماۋ كەرەك. بۇدان سىرت، ءار ادامنىڭ شاش ساپاسى ءتۇرلى بولاتىندىقتان، وزىنە ۇيلەسەتىن شاش جۋۋ سۇيىقتىعىن تاڭداعان ءجون. باس جۋعاندا سىلتىلىك قۇرامى كۇشتى سابىندى ىستەتپەۋ، ايتپەگەندە ۇستىڭگى تەرى قاباتى كلەتكاسىن تىتىركەندىرىپ، قايىزعاقتى كوبەيتەدى.
باس كيىمدى دۇرىس تاڭداۋ. مالاقاي جىلۋلىقتى ساقتاۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالى. الايدا، جايسىز مالاقاي دا شاشتى زياندايدى. مالاقايدى كيىپ-شەشكەندە جانە مالاقايدىڭ ۇيكەلىسى دە شاشتى سىندىرادى جانە شاشتى ونان ارى مايلاستىرادى، باس تەرىنىڭ «تىنىس الۋىنا» ىقپال جاسايدى. سوندىقتان استارى تورعىن -تورقا نەمەسە ءتۇبىت سياقتى جىلتىر بۇلداردان تىگىلگەن باس كيىمدى تاڭداۋ. بۇدان سىرت، باس تەرىسىنىڭ اۋا الماسۋىنا كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن مالاقايدى كۇنى بويى باسىنان تاستاماي كيىپ الۋدان ساقتانۋ كەرەك.
اۋدارعان -مايرا ايتقۇرمان قىزى
رەداكتورى : جىگەر ومىربەك ۇلى
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مىسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى