تىلشىلەرىمىز ديدار سەرىك قىزى، ليۋ پىڭ حابارلايدى. «قانەكي توست كوتەرەيىك، كوكتەم مەرەكەسى قۇتتى بولسىن! » 2-ايدىڭ 4-كۇنى كەشتە ءدوربىلجىن اۋدانى قالاماڭى اۋىلى جيۋجياحۋ قىستاعى باتىس سولتۇستىك ەكولوگيالىق باقشاسىنىڭ وڭاشا بولمەسىندە ءدوربىلجىن اۋدانى وڭتۇستىك باقشا الەۋمەتتىك اۋماعىندا تۇراتىن گو دۇڭ جانە ونىڭ وتباسىنداعىلار ۇلكەن ۇستەلدى اينالا القا-قوتان وتىرىپ، ءبىر جاعىنان، كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان ءتۇن تاعامىنان ءدام تاتسا، ەندى ءبىر جاعىنان، اڭگىمە دۇكەنىن قۇرىپ، قۋانىشپەن كونە جىلعا قوش ايتىسىپ، جاڭا جىلدى قارسى الىپ، ءارقايسىسىنىڭ جۇزىندە باقىتتىڭ كۇلكىسى ەستى.
كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان ءتۇن تاعامىن جەۋ جۇڭگولىقتاردىڭ ءداستۇرلى سالت-ساناسى ءارى كوپشىلىك ەرەكشە ماڭىزدى سانايتىن وتباسىلىق قوناعاسى. قازىرگى كەزدەگى ادامداردىڭ تۇرمىس ورەسىنىڭ ۇزدىكسىز جوعارىلاۋىنا جانە تۇتىنۋ تانىمىنىڭ وزگەرۋىنە بايلانىستى كوپتەگەن ادامدار باس قوسۋ قوناعاسىن وتكىزۋ بارىسىندا قاربالاستىققا تولى اس ۇيىنەن بوساپ شىعىپ، كوشەدەگى اسحاناعا بارىپ، كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان ءتۇندى ەركىن دە شات-شادىمان وتكىزۋدى قالايدى.
باتىس سولتۇستىك ەكولوگيالىق باقشاسىنىڭ قوجايىنى لي گۇيليڭنىڭ تانىستىرۋىنا قاراعاندا، باتىس سولتۇستىك ەكولوگيالىق باقشاسى كونە قاريدارلاردىڭ ەرەكشە القاۋىنا بولەنگەندىكتەن، بيىلعى كوكتەم مەرەكەسىندە شاندۇڭ، سىچۋان، گۋاڭدۇڭ، فۋجيان، سۋجوۋ، جىجياڭ، حۋنان، انحۇي سياقتى ولكە-قالالاردىڭ ەرەكشەلىگىنە يە قۋىرماشتاردىڭ 200 دەن استام ءتۇرىن شىعاراتىن بولعان سوڭ، ءبىر اي بۇرىن كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان ءتۇن تاعامىنان 70 ۇستەل تاپسىرىس قابىلداعان ەكەن.
گو دۇڭنىڭ ايتۋىنشا، وسىدان ەكى جىل بۇرىن قالاماڭى رايونىنداعى اسحانالاردان كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان ءتۇن تاعامىن جەۋدىڭ ەشقانداي جاڭالىعى جوق ەكەن. بيىل ەكولوگيالىق باقشاعا كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان ءتۇن تاعامىن جەگەلى كەلگەن، بۇل ارادا تاۋ دا، سۋ دا بار، ورتاسى سونداي جاقسى، ءبىر جاعىنان، تاماقتانىپ، ءبىر جاعىنان، اڭگىمە دۇكەنىن قۇرىپ، ءارى ەركىن، ءارى كوڭىلدى ورتادا مەرەكەنىڭ وزگەشە قىزىق-دۋمانىن سەزىنگەن.
ەكولوگيالىق باقشامەن سالىستىرعاندا شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنىڭ تىنىعۋعا جايلى، كوڭىلدى ورتاسى كوپتەگەن قالا تۇرعىندارىنىڭ اۋىلعا بارىپ كوكتەم مەرەكەسىن وتكىزۋلەرىنىڭ باستى سەبەبى بولىپ وتىر. بيڭتۋان 9-شىسى نۇرلى جول الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ تۇرعىنى مىڭ كايدىڭ وتباسىنداعىلار كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان تۇنگى باس قوسۋ ورنىن قالا رايونىنداعى ءداستۇرلى اسحانادان ءدوربىلجىن اۋدانىنان 7 كيلومەتر قاشىقتىقتاعى مارالسۋ قالاشىعىنا توتە قاراستى 5-قىستاعىنداعى لياڭ اۋلەتىنىڭ شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنا وزگەرتىپ، اۋىل ءيىسى اڭقىعان مەرەكەنىڭ ءدامدى تاعامدارىنان ءلاززات الدى.
مىڭ كاي: «كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان تۇنگى باس قوسۋ جاي باس قوسۋ سالتى عانا ەمەس، جۇڭگولىقتاردىڭ ەجەلدىڭ ەڭ كۇنىنەن جالعاسىن تاۋىپ كەلە جاتقان ‹وتباسىنا› دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەنىمى. الدىڭعى ايدا دوسىممەن بىرگە كەلىپ لياڭ اۋلەتىنىڭ شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنان ولاردىڭ سۋ قويماسىندا باققان بالىعىنان، ورمانىندا باققان تاۋىعىنان، جىلىجايدا وسىرگەن جاڭا كوكونىسىنەن ءدام تاتقان ەدىك. ءدامى ءتىل ءۇيىرىپ قالماستان، وزگەشە ەرەكشەلىككە يە ەكەن، وتباسىمىزداعىلار اقىلداسا كەلە كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان ءتۇنى وسى جەردە تاماقتانۋعا كەلىسكەمىز» دەدى.
لياڭ اۋلەتى شارۋالار ساياجايىنىڭ قوجايىنى لياڭ شۋەحۇي شارۋالار شاتتىعى ساياجايى وتكەن جىلى سالىنىپ بىتكەنىن؛ بيىل ءبىرىنشى رەت كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان ءتۇن تاعامىن شىعارىپ وتىرعانىن؛ ءبىرىنشى ايدىڭ سوڭىندا الدىن الا تاپسىرىس بەرۋ ينفورماتسياسىن جاريالاعاننان كەيىن، جارىم ايعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا 20 نەشە ۇستەل تاپسىرىس قابىلدايتىنىن ويلاپ تا كورمەگەنىن؛ ودان كەيىن دە تاپسىرىس بەرگەندەر بولعانىمەن، كۇيلەرى جەتپەيتىندىكتەن، سىپايىلىقپەن تويتارعاندارىن اعىنان اقتارىلا ايتتى.
باتىس سولتۇستىك ەكولوگيالىق باقشاسىنان تىس، لياڭ اۋلەتىنىڭ شارۋالار شاتتىعى ساياجايى سياقتى «جاڭاشا تاعام» كاسىبى تۇتىنۋشىلاردىڭ ەرەكشە القاۋىنا بولەندى، كونە اسحانالاردىڭ ءبىرى سانالاتىن ءۇشقاراسۋ قوڭىر قازى نەگىزگى اسحاناسىنىڭ ورتاسى كوركەم دە تىنىش، كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان تۇنگى تاعامى وزىندىك ەرەكشەلىككە يە بولعاندىقتان، ول جەر دە قاريدارلاردى وزىنە باۋرادى.
«بيىل قايىن اتام مەن قايىن اپام سىچۋاننان ءدوربىلجىن اۋدانىنا كوكتەم مەرەكەسىن وتكىزگەلى كەلدى، رەستۇراندارعا تاپسىرىس بەرۋدىڭ قيىندىعىن ەسكەرىپ، جارىم اي بۇرىن ءۇشقاراسۋ قوڭىر قازى نەگىزگى اسحاناسىنان ەرەكشەلىككە يە قاز ەتى داستارقانىنا تاپسىرىس بەردىم» دەدى قالاماڭى اۋىلى بەيجياۋ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى چىن دي سىرتتان كەلگەن تۋىستارىنا جەرلىك ەرەكشەلىككە يە تاعامداردان ءدام تاتتىرىپ، ءدوربىلجىن اۋدانىنىڭ كوكتەم مەرەكەسى شاتتىعىنان ءلاززات الدىرۋ وتباسىنداعىلاردىڭ سىرتقا شىعىپ، كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان ءتۇن تاعامىن جەۋىنىڭ باستى ماقساتى ەكەنىن ايتا كەلىپ.
ءۇشقاراسۋ قوڭىر قازى نەگىزگى اسحاناسى كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان تۇنگى باس قوسۋ داستارقانىنا كوپتەگەن تاڭداۋلى قۋىرماشتار مەن ەرەكشە باعاداعى قۋىرماشتاردى شىعارىپ، اتاعىن وتكەن جىلداعىدان دا اسىرا ءتۇستى. قوجايىن جاۋ چۋانجۋاڭنىڭ سوزىمەن ايتقاندا، قازىر اسحاناداعى 10 نان استام وڭاشا بولمە جاڭا جىلدىڭ 1-كۇنىنەن 3-كۇنى ارالىعىندا قوناقتار لەك-لەگىمەن تاماقتانىپ، قوناقتاردىڭ اياعى ۇزىلمەدى.
رەداكتورى : جىگەر ومىربەك ۇلى
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مىسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى