ۇسىنىس ەتىلگەن ءتىلشى ليۋ پىڭ،ەرىكتى ءتىلشى چىڭ يۋان حابارلايدى. 5-ايدىڭ 8-كۇنى ءدوربىلجىن اۋدانى شاڭحۋ قالاشىعىنا توتە قاراستى 4-قىستاقتىڭ كەدەيلىكتەن ارىلعانداردىڭ بايانداما جينالىسىندا،«ساياسات قانشا جاقسى بولعانىمەن،كۇندە ەڭبەك ەتپەسە ‹كەدەيلىكتەن ارىلۋ› دەگەنىمىز قۇر ءسوز بولماق. تەك ىستەۋگە پەيىلدى بولساڭ بولعانى،ءسوزسىز،كەدەيلىكتەن قۇتىلىپ،اۋقاتتانامىز...» دەدى قىستاقتاعى كەدەيلىكتەن ارىلعان وتباسى ما بايپيڭ مىنبەدە تۇرىپ ءوزىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلعانداعى جۇرەك ءسوزىن اقتارىپ.
وسىدان 6 جىل ىلگەرى ما بايپيڭ ارحيۆ تۇرعىزىلىپ،كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسى ەدى. ەكى بالاسى «ەكىنى كەشىرۋ،بىرگە جاردەماقى بەرۋ» وقۋعا كومەك ساياساتىنان يگىلىكتەنىپ،ءبىر ءۇيلى جان كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ ۇيىنە اقىسىز كوشىپ كىرسە دە ما بايپيڭ اۋرۋ سەبەبىنەن اۋىر ەڭبەككە كۇيى كەلمەي،وتباسىنداعىلار 27 مۋ جەرى مەن باسقالاردىڭ مالىن جايىپ تاپقان ماردىمسىز كىرىسىنە سۇيەنىپ، وعان تارتسا بۇعان جەتپەيتىن كۇن كەشىپ كەلگەن.
2019-جىلى ءدوربىلجىن اۋداندىق سۋ يگىلىگى مەكەمەسىنىڭ قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتى مەن قىستاق «ەكى كوميتەتىنىڭ» شابىتتاندىرۋى مەن سايكەستىرۋىندە ما بايپيڭ تۋىس-تۋعان،دوس- جاراندارىنان 35 مىڭ يۋان قارىز اقشا الىپ،لياۋنيڭ كومەكتەسىپ سالىپ بەرگەن 6000 شارشى مەتر كەلەتىن باعىمشىلىق رايونىندا 3300 اۆستراليا قارا تاۋىعىن باعۋعا باستاعان. قىزمەت اترەتىندەگىلەر مەن قىستاق «ەكى كوميتەتى» قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ قارجىسىنان 70 مىڭ يۋان شىعارىپ،باعىمشىلىق رايونىنا توك تارتىپ بەرگەن ءارى تاجىريبەلى باعىمشىلىق وتباسىلارىمەن حابارلاسىپ تاۋىق قوراعا كەلىپ جەتەكشىلىك ەتكىزسە؛اۋداندىق مال شارۋاشىلىق-مال شيپاگەرلىك مەكەمەسىنىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ قىزمەتكەرلەرىن تاۋىق قورانى زارارسىزداندىرىپ، تاۋىقتارىنا ۆاكسينا قويۋعا سايكەستىرىپ بەردى. اۆستراليا قارا تاۋىقتارى ساتىلۋعا جاراعاندا، قىزمەت اترەتى مەن قىستاق «ەكى كوميتەتى» ما بايپيڭعا كومەكتەسىپ ساتىسىپ،80 مىڭ يۋان كىرىس تاۋىپ بەرگەن.
وسى مەزگىلدە،قىزمەت اترەتى مەن قىستاق «ەكى كوميتەتى» ما بايپيڭعا 30 مۋ جەردى كوتەرمەگە الىپ بەرىپ،شەكىلدەۋىك ەككىزىپ، 22 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزىپ بەرگەن. مىنە بۇل كىرىستەر سول جىلدىڭ وزىندە-اق ما بايپيڭدى كەدەيلىكتەن ارىلتقان ەدى.
«بيىل جەمگە زاكاز بەرەردە، 30مىڭ يۋان كەپىل اقشادان قاتتى تارىقتىم. قينالعان ساتتە قىزمەت اترەتى مەن قىستاق ‹ەكى كوميتەتى› كەپىل بولىپ 100 توننا جەمگە زاكاز بەرۋىمە كومەكتەستى،اۋەلى 10 مىڭ يۋاندىق جەڭىلدىككە يە بولدىم. تاۋىق بالاپانىنا زاكاز بەرەردە،ولار مەنىڭ ءوسىمسىز 50 مىڭ يۋان قارىز اقشا الۋىما كومەكتەستى. نەشە كۇننىڭ الدىندا بىرنەشە شارۋالار شاتتىعى ساياجايىمەن ءبىر تاۋىقتى 100 يۋاننان ساتىپ بەرۋگە كەلىسىپ قويدىم. وسى كەلىسىم بويىنشا بولسا،بيىل از بولعاندا 200 مىڭ يۋاننىڭ ۇستىندە كىرىس كىرگىزەمىن» دەدى نۇرلى بولاشاعىنا كوز تاستاپ قاتتى تەبىرەنگەن ما بايپيڭ،ول: «سوڭعى جارىم جىلدا ساۋدا ماركاسىنا تىركەلىپ،باعىمشىلىق سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ،اۋىلداستارىمدى بىرگە اۋقاتتانۋعا باستاۋدى جوسپارلاپ وتىرمىن» دەدى.
«ونىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋداعى تابىستى كەشىرمەسى ارقىلى ارحيۆ تۇرعىزىلىپ،كارتچكالاندىرىلعان كوپتەگەن كەدەي وتباسىلارىن كەدەيلىكتەن ارىلۋعا جەبەپ وتىرمىز» دەدى قىستاقتىڭ ءبىرىنشى شۋجيى،قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى جاڭ ميڭتان. ول بىلاي دەدى: «توتە قاراستى 4-قىستاقتا 195 وتباسى،476 جان سانى بار بولىپ،مۇندا ارحيۆ تۇرعىزىلىپ،كارتچكالاندىرىلعان 38 كەدەي وتباسىنان 98 ادام بار، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شەشۋشى شايقاسى باستالعاننان كەيىن دە ءبىر ءبولىم قىستاق تۇرعىندارىنىڭ يدەياسى كەرەاناۋ بولىپ،بويكۇيەزدىككە سالىنىپ،دەربەس اۋقاتتانۋ بەلسەندىكتەرى كەمشىل بولدى. ناعىز كەدەيلەردى كەدەيلىكتەن ارىلتۋ،كەدەيلىكتەن شىنايى ارىلتۋ ءۇشىن،قىزمەت اترەتى مەن قىستاق «ەكى كوميتەتى» كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدى ەرىك-جىگەر جانەدە اقىل-وي جاعىنان سۇيەمەلدەۋمەن شىنايى ۇشتاستىرىپ،ۇلگىلەردىڭ وڭ ەنەرگياسىمەن قىستاق تۇرعىندارىنا شابىت بەرىپ،جىگەرلەندىرىپ وتىرمىز.
«ول تاۋىق باعۋ ارقىلى اۋقاتتانا الادى ەكەن، مەن نە ءۇشىن ول سەكىلدى بولا المايمىن؟» قىستاقتاعى ارحيۆ تۇرعىزىلىپ،كارتچكالانعان كەدەي وتباسى ليۋ ۋىنچۋان دا ناۋقاس سەبەبىنەن كەدەيلەسكەن ەدى. ما بايپيڭنىڭ اۋقاتتانۋ بارىسىندا باستان كەشكەندەرىن ەستىگەننەن سوڭ،ول دا 200 دەن ارتىق اۆستراليا قارا تاۋىعىن باققان. «مەن دە تاۋىق باعىپ،وتباسىمداعىلاردى جاقسى تۇرمىسقا كەنەلتە الاتىنىما سەنەمىن» دەدى ول.
مەن دە قۇلشىنىپ «جىل سوڭىندا كەدەيلىكتەن ارىلامىن» دەپ ليۋ ۋىنچۋانعا ۇقساس كەدەيلىكتەن ارىلۋعا اسىققان قىستاق تۇرعىنى ما باي ءبىرىنشى توپتا 550 اۆستراليا قارا تاۋىعىن باعىپ العان.
ءبىر مايدان بايانداما جينالىسىندا، ءاربىر وتباسى وزدەرىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋ ويلارىن بۇكپەسىز اڭگىمەلەدى. قازىرگە دەيىن،بۇل قىستاقتا 100 دەن ارتىق اۆستراليا قارا تاۋىعىن باققان ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسى 20 دان اسقان.
رەداكتورى : ارداق كامالقان قىزى
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مىسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى