ماۋكروكس (فرانسيا)
دەمالىسىم اياقتاعان سوڭ پاريجعا قايتپاق بولىپ، ۆاگزالعا بارعانىمدا پويەز الدەقاشان جولاۋشىلارمەن لىق تولىپتى. ارى-بەرى ساندالىپ، ۆاگون بىتكەندى قاراپ، ورنىعار ورىن تابا الماي ساندالدىم دا قالدىم. ءبىر ءتاۋىرى ەڭ سوڭىنداعى ۆاگوننان ارەڭ دەگەندە بوس ورىن تابىلعانداي بولدى. ءبىراق، ونداعى ورىندىققا ءبىر شارباق قويىلىپتى، ىشىندەگى تاۋىقتار مەن ۇيرەكتەر تور اراسىنان باستارىن شىعارىپ سىرتقا ەنتەلەيدى. قايتەرىمدى بىلمەي ءبىر ءسات تۇردىم دا نەدە بولسا دەپ ىشكە كىرىپ قۇجىناعان جولاۋشىلار اراسىنان شارباقتىڭ يەسىن ىزدەمەكشى بولىپ ۇمسىنا بەرگەنىمدە، شارۋاشا كيىنگەن ءبىر كىسى:
- بيكەش، ءسال توسا تۇرىڭىز، انا شارباقتى الىپ تاستايىن، -دەدى.
مەن ونىڭ تىزەسىندەگى جەمىس سەبەتىن ۇستاي تۇردىم دا ول ورنىنان تۇرىپ، الگى شارباقتى جەرگە الىپ قويدى. تاۋىقتاردىڭ استىندا مىجىلىپ قالعاندىقتارىنا اشۋلانىپ بار-بار ەتكەن ۇيرەكتەرگە ديقان اعايدىڭ ايەلى ءبىر-بىردەن اتىن اتاپ، ءتىل قاتادى.
ولار مەن وتىرعان سوڭ بارىپ، تىنىشتالا باستادى. قارسىمدا وتىرعان ءبىر جولاۋشى الگى ديقان اعايدان ۇيرەكتەردى قالاعا اپارىپ ساتاتىن-ساتپايتىندىعىن سۇرادى.
- ولاي ەمەس مىرزا، -دەدى ماساتتانعان بەينەدە جان-جاعىنا قاراعان ديقان اعاي، -بۇلاردى ۇلىما اپارا جاتىرمىن، ول بۇرسىگۇنى ۇيلەنبەكشى بولعان.
ءيا، ول وزگەلەرگە ءوزىنىڭ سونشاما باقىتتى جان ەكەندىگىن بىلدىرگىسى كەلەتىن سياقتى.
پويەز قوزعالدى. سۇراۋ تاستاعان الگى جولاۋشى وقىماقشى بولعانىن گازەتىن اشا بەرگەنىندە، ديقان اعاي ونى جانە دە اڭگىمەگە تارتتى.
- ۇلىم، پاريجدا دۇكەن اشادى. وزىمەن بىرگە ىستەيتىن بويجەتكەنمەن باس قۇراماقشى.
گازەتىن تىزەسىنە قويا تۇرىپ، ءۇنسىز تىڭداپ وتىرعان جولاۋشى سالدەن سوڭ:
- كەلىنىڭىز سۇلۋ شىعار؟ -دەدى.
- ءالى كورمەدىك، ونىسىن بىلە المادىق.
- سولاي ما، ولاي بولعاندا ويلاعانىڭىزداي سۇلۋ بولماي قالسا، كوڭىلسىزدەنىپ قالمايسىز با؟
-ءيا، ول مەيلى قالاي بولسا دا كوڭىلىمىزگە كەلمەيدى. ارداقتى ۇلىمىز ءوزى قالاپ ۇناتسا، ءبىزدىڭ دە قۋانىشىمىز سول ەمەس پە؟!
مەنىڭ قاتارىمدا وتىرعان ونىڭ ايەلى سوزگە كىرىسە:
- ول عانا ەمەس، ۇلىمىزدىڭ كوڭىلىنە جاققان ءىس بىزگە دە شاتتىق سيلايدى، -دەدى. دوڭگەلەكشە كەلگەن ءجۇزى مەن مەيىربان جانارىنان اسا ءبىر رياسىز كۇلكى تابى بىلىنە قاراپ قويادى. ونىڭ وسى بەينەسىنە كوزىڭ تۇسەر بولسا، ۇيلەنۋ جاسىنا تولعان ۇلى بار انا دەسە نانبايتىندايسىڭ. ونىڭ «پاريجعا بارا جاتىرسىڭ با؟ » دەگەن سۇراعىنا باس يزەي قالىپ ەدىم. قارسىمىزدا وتىرعان الگى جولاۋشى ازىلمەن ءىلىپ الا جونەلدى.
- ايتتىم دا قويدىم، ءوزى ايتا قويماعانىمەن، حانزاداسىنا قاراي الىپ ۇشىپ بارا جاتقان مىنا بيكەش ءدال ءسىزدىڭ كەلىنىڭىز بولماسىن.
بار جۇرتتىڭ نازارى ماعان اۋا قالدى، ەكى بەتىم دۋ ەتە تۇسكەندەي بولدى. ديقان اعاي مەن ايەلى ءبىر اۋىزدان:
- ەگەر ولاي بولا قالسا، تىلەۋىمىزدىڭ جانعانى سول ەمەس پە؟ -دەدى.
مەن تويتارىس جاساي قانشاما شىجاقتاعانىممەن الگى جولاۋشى سەنەر ەمەس، قايتا پويەزگە شىققانىمدا بىرەۋدى ىزدەگەن جانداي جان-جاعىما جالتاقتاپ، كوپ تۇرىپ بارىپ شىققانىمدى فاكت رەتىندە ايتا بەرىپ ەدى، ماڭايىمىزداعىلار كۇلىپ جىبەردى. مەن بولسام، ول ساتتە، بوس ورىن ىزدەپ جۇرگەنىمدى ءتۇسىندىرىپ الەكپىن.
- وعان ابىرجىپ كەتپەي-اق قوي، بالام، كەلىنىمىز، راسىندا، ءوزىڭ سياقتى ادام بولسا بىزدە نە ارمان بار! -دەدى ديقان اعاي.
ماعان ءبىر قاراپ قويعان جولاۋشى ءوزىنىڭ مىسقىلشىلدىعىن ونان ارى ايگىلەي تۇسكىسى كەلگەندەي ديقان اعايعا:
- پاريجعا بارعان سوڭ بىلەتىن بولاسىز، جاڭساق ايتىپ وتىرعان جوقپىن. ۇلىڭىز سىزگە «مىناۋ مەنىڭ قالىڭدىعىم » دەپ تانىستىراتىن بولادى، -دەدى.
سالدەن سوڭ ماعان بۇرىلعان ايەل شارباعىنان قارما نان الىپ جاتىپ:
- بۇل مەنىڭ ءوز قولىممەن پىسىرعانىم ەدى، -دەدى. جوپەلدەمەدە ىڭعايسىزدانىپ قالعان مەن تاياۋدان بەرى سۋىق ءتيىپ ءبىراز جايسىزدانىپ جۇرگەنىمدى ايتىپ قايتارىپ بەرىپ ەدىم،شارباعىنا سالا سالعان ول ونىڭ ورنىنا ءبىر ۋىس ءۇزىم الىپ شىققان سوڭ قابىلداماۋعا شاراسىز قالدىم.
پويەز جولدا ايالداي قالىپ ەدى، ديقان اعاي قارسىلىعىما قاراماستان ماعان قايناعان سۋ ازىرلەپ بەردى. بۇل جولى، راسىندا، مازاسىزدانا باستادىم. دەسەدە، مەيىرىمدى قارتتىڭ بۇل ارەكەتىن كورە تۇرىپ، كوڭىلىن قالدىرۋعا باتىلىم بارار ەمەس. قايتكەندە دە كەلىنى ەمەسپىن عوي. ولاردىڭ ماعان دەگەن كوزقاراسى، شىنىندا، وزگەشە ەكەن. امالىم قانشا، شەت قونىپ، قيىر جايلاپ، جاھاندى قانشا اينالسام دا بار عۇمىرىم اكە-شەشەسىز ءوتىپ كەلەدى ەكەن-اۋ!
ءيا، ولاردىڭ بار نازارى تەك مەندە عانا ەكەنىن سەزىپ كەلەمىن.
پويەزىمىز دە پاريجعا كەلىپ جەتتى. مەن ولاردىڭ شارباقتارىن كوتەرىسىپ، جول كورسەتىپ جىبەردىم. وسى ساتتە، ءبىر جاس جىگىتتىڭ ولارعا قاراي جۇگىرىپ كەلىپ، قۇشاقتاي العانىن كوردىم دە الىستاڭقىراپ شەگىنشەكتەي بەردىم. جىگىت الدىمەن شەشەسىن، ونان سوڭ اكەسىن ءسۇيىپ امانداستى. شەكسىز شاتتىققا شومعانى سونشالىق، نارسە-كەرەكتەرىن الىپ، كوتەرىسىپ كەلگەن جۇمىسشىلاردى دا ەسكەرمەستەن كەتە باردى. مەن سوڭدارىنان ىلەسە بەكەتكە دەيىن باردىم. جىگىت ءبىر قولىمەن ءۇي قۇستارىن سالعان شارباقتى ۇستاپ، ەندى ءبىر قولىمەن شەشەسىن سۇيەگەن بەتىندە ءماز-ءمايرام بولىپ بارا جاتىر. كەش كىرىپ قالىپتى. پالتومنىڭ جاعاسىن قايىردىم دا ارالىق ساقتاپ قوس قاريانىڭ سوڭىنان ەرە بەردىم. جىگىت ارباسىنا بارۋعا سىرتقا شىعىپ كەتتى. ديقان اعاي ءبىر ايدارلى ۇلكەن قورازدى ايالاي سيپاپ تۇرىپ ايەلىنە:
- ول ءبىزدىڭ كەلىنىمىز ەكەنىن بۇرىنىراق بىلگەنىمىزدە وسى ايدارلى قورازدى وعان بەرە سالساق ءجون بولار ەدى، -دەدى.
ايەلى دە الگى قورازدى سيپاي بەرىپ:
- دۇرىس ايتاسىڭ، ەرتەرەك بىلسەك جاقسى بولار ەدى، -دەپ بۇرىلا بەكەتتەن شىعىپ بارا جاتقان ادامدارعا ءبىر ءسات قاراپ تۇرعان سوڭ، جان-جاعىنا جالتاقتاي، - مىنا ادامداردىڭ اراسىنان كورىنبەس پە ەكەن؟ -دەدى.
ارباسىن الىپ كەلگەن ۇلى اكە-شەشەسىن ارباعا شىعارعان سوڭ، جاندارىنا وتىرا قالىپ، ولاردىڭ ابىرجىڭقى بەينەسىنە جالتاقتاپ قاراپ قويدى. ول قايراتتى دا اشىق-جارقىن جان كورىنەدى. قالىڭدىعى بولعان جان ءوزىن قانداي باقىتتى سەزىنەر ەكەن دەشى!
ات اربا الىستاپ كەتتى، ءىلبىپ باسىپ كوشەگە بەتتەي بەردىم.
ءيا، بۇگىنگى جولىققاندارىم مەنى ەرەكشە اسەرلەندىرگەنى سونشالىق، قۇلازىعان سۇرەڭسىز قاپاسقا ەندى قايتىپ بارماۋ بەكىمىنە كەلتىرە بەردى، الايدا جيىرماعا الدەقاشان ىلىنسەم دە ماعان ءسوز سالاتىن ادام قازىر كەزىگەتىن ەمەس.
اۋدارعان - ريشات سابىرباي ۇلى
رەداكتورى : جازيرا قاجىكەن قىزى
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز ، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى.