ەۆروپا-ازيا ەكونوميكا وداعى رەسمي ىسكە قوسىلدى
1-قاڭتاردا رەسەي، بەلورۋسسيا، قازاقستان سىندى ءۇش ەلدەن قۇرالعان ەۆروپا-ازيا ەكونوميكا وداعى رەسمي ىسكە قوسىلدى. 2-قاڭتاردا ارمەنيا وداققا كىرىپ، وسى وداققا مۇشە بولعان ءتورتىنشى ەلگە اينالدى. قىرعىزستان 1-مامىردان باستاپ وسى وداققا رەسمي مۇشە ەل بولماقشى. ەۆروپا-ازيا ەكونوميكا وداعى رەسەي جەتەكشىلىك ەتكەن تاۋەلسىز ەلدەر دوستاستىعىنداعى ەكونوميكانى ءبىر تۇلعالاندىرۋ نىسانى بولىپ، ماقساتى- 2025-جىلدان بۇرىن وداقتىڭ ىشكى بولەگىندەگى تاۋار، قىزمەت وتەۋ، كاپيتال جانە ەڭبەككۇشتىڭ ەركىن اينالىمىن جۇزەگە اسىرىپ، سايكەستى بىرلىككە كەلگەن ەكونوميكالىق ساياساتتى جالپىلاستىرۋ بولىپ تابىلادى.
فرانسيا جەلىلەس لاڭكەستىك شابۋىلعا ۇشىرادى
7-قاڭتاردا فرانسيانىڭ پاريج قالاسىنا ورنالاسقان «چارلي اپتالىق جۋرنالى» مەكەمەسى قارۋلى ەلەمەنتتەردىڭ شابۋىلىنا ۇشىراپ، 12 ادام قازا بولىپ، كوپتەگەن ادام جارالانعان. 8- جانە 9-قاڭتار كۇندەرى پاريجدىڭ وڭتۇستىك بولەگىندەگى ەۆرەيلەر مەكتەبىنىڭ ماڭى مەن پاريج ۆينكەننەس ەۆرەيلەر ازىق-تۇلىك دۇكەنىندە ىلگەرىندى-كەيىندى ءبىر ايەل ساقشىنى اتىپ ءولتىرۋ جانە ادام بارىمتالاۋ سياقتى لاڭكەستىك شابۋىلداۋ وقيعاسى تۋىلدى. اتىپ ولتىرىلگەن قارۋلى ەلەمەنتتەردەن تىس، بۇل جەلىلەس لاڭكەستىك شابۋىلداۋ وقيعاسىندا 17 ادام قازا بولعان. يەمەن شەكاراسى ىشىندەگى « ءال-حايدا » ۇيىمىنىڭ اراب تۇبەگى تارماعى وسى وقيعاعا جاۋاپتى بولاتىندىعىن ايتتى.
جاپونيانىڭ قورعانىس مەجە ەسەبى تاريحتاعى ەڭ جوعارى دەڭگەيگە جەتتى
14-قاڭتاردا جاپونيا ۇكىمەتى 2015-جىلعى قازىنا مەجە ەسەپ جوباسىن ماقۇلدادى، مۇنىڭ ىشىندە قورعانىس مەجە ەسەبى ءۇرتىس ءۇش جىل جوعارىلاپ، 4 تريلليون 980 ميلليارد يەن (مەجەمەن 42 ميلليارد 100 ميلليون امەريكا دوللارى) بولىپ، تاريحتاعى ەڭ جوعارى دەڭگەيگە جەتكەن.
لي كىچياڭ دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكا تالقى مىنبەرىنىڭ جىلدىق ماجىلىسىنە قاتىناستى ءارى شۆەتساريادا ساپاردا بولدى
20-قاڭتاردان 22-قاڭتارعا دەيىن مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي كىچياڭ شۆەتساريانىڭ داۆوس قالاشىعىندا وتكىزىلگەن دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكا تالقى مىنبەرىنىڭ جىلدىق ماجىلىسىنە قاتىناستى ءارى شۆەتساريادا قىزمەت بابىمەن ساپاردا بولدى. جىلدىق ماجىلىستە لي كىچياڭ: « جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى جاڭا جاعدايعا اياق باستى، جۇڭگونىڭ دامۋ كومەسكى كۇشى زور، دۇنيە جۇزىنە تىڭ وراي جاراتادى » دەدى. ساپارداعى كەزىندە جۇڭگو مەن شۆەتساريا ەكى ەل باسشىلارى ەكى جاقتىڭ فينانس، ازىق-تۇلىك، ءدارى-دارمەك، عىلمي زەرتتەۋ، ادامداردىڭ بارىس-كەلىسى جونىندەگى وڭىرلىك سەلبەستىك حۇجاتىنا قول قويۋعا بىرلىكتە كۋا بولدى.
دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكا تالقى مىنبەرىنىڭ جىلدىق ءماجىلىسى اشىلدى
21-قاڭتاردان 24-قاڭتارعا دەيىن 2015-جىلعى دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكا تالقى مىنبەرىنىڭ جىلدىق ءماجىلىسى شۆەتساريانىڭ داۆوس قالاشىعىندا اشىلدى، 140 تان استام مەملەكەت پەن رايوننان كەلگەن 2 مىڭ 500 دەن ارتىق ۇكىمەت، ساۋدا، وقۋ-اعارتۋ سالاسىنداعى قايراتكەرلەر قاتىناستى، جىلدىق ءماجىلىس « تۇتاس جەر شارىندىق جاڭا جاعدايدى » باستى تاقىرىپ ەتتى.
ساۋد ارابياسىنىڭ پاتشاسى ابدۇللا ناۋقاس سەبەبىنەن قازا بولدى
23-قاڭتاردا ساۋد ارابياسىنىڭ پاتشا ورداسى كەڭسەسى مالىمدەمە جاريالاپ، پاتشا ابدۇللانىڭ قازا بولعاندىعىن ايتتى، بيىل ول 90 جاستا ەكەن. پاتشا مۇراگەرى ساليمان تاحقا وتىردى ءارى ەكىنشى پاتشا مۇراگەرى، ەكىنشى ورىنباسار باس ءۋازىر مۇكريننىڭ حانزادا بولعاندىعىن جاريالادى.
گرەتسيادا سول قانات ساياسي پارتيا بيلىكتى مەڭگەردى
25-قاڭتاردا گرەتسيادا وتكىزىلگەن پارلامەنت سايلامىندا ىقشامداۋ ساياساتىن اياقتاتىپ، قۇتقارۋ-كومەكتەسۋ كەلىسىمى جونىندە قايتالاي كەلىسسوز وتكىزۋدى دارىپتەيتىن ۇشقارى سول قانات وداعى جەڭىپ شىقتى. سول قانات وداعىنىڭ باسشىسى تسيپراس 26-قاڭتاردا سەرت بەرىپ، زۇڭليلىق مىندەتكە وتىردى. بۇل گرەتسيادا دۇنيە جۇزىلىك ەكىنشى سوعىستان كەيىن تۇڭعىش رەت سول قانات ساياسي پارتيانىڭ بيلىك جۇرگىزۋى ەسەپتەلەدى.
ا ق ش- زۇڭتۇڭى وباما ءۇندىستان مەن ساۋد ارابيادا ساپاردا بولدى
25-قاڭتاردان 27-قاڭتارعا دەيىن ا ق ش-زۇڭتۇڭى براك وباما 3 كۇندىك ۋاقىتپەن ءۇندىستاندا مەملەكەت ىستەرى بابىمەن ساپاردا بولدى. ساپارداعى كەزىندە ەكى جاق حالىقتىق يادرو ەنەرگياسى سەلبەستىك كەلىسىمىن تياناقتاندىرۋ ماسەلەسى جاعىندا ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزدى ءارى لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، قورعانىس ىستەرى، سونداي-اق جاڭا ەنەرگيا ىستەستىگى سياقتى وڭىرلىك تاقىرىپ جونىندە ءبىر اۋىزدىلىققا كەلدى. وباما تاعى دا ءۇندىستان رەسپۋبليكا كۇنىن قۇتتىقتاۋ قيمىلىنا قاتىناستى. 23-قاڭتاردا ساۋد ارابيا پاتشاسى ابدۇللا قايتىس بولعاندىعى سەبەپتى، 27-قاڭتاردا وباما سول كۇنى الدىن الا بەلگىلەنگەن ءۇندىستاننىڭ تاج ماحالرە ەجەلگى ەسكەرتكىشىن ەكسكۋرسسيالاۋ جوسپارىن كۇشىنەن قالدىرىپ، ساۋد ارابياعا بارىپ، ابدۇللانىڭ قازاسىنا كوڭىل ايتتى.
Auschwitz جازا لاگەرىندەگىلەردىڭ ازات بولعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن ەسكە الدى
27-قاڭتاردا كوپتەگەن مەملەكەت Auschwitz جازا لاگەرىندەگىلەردىڭ ازات بولعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعى مەن حالىقارالىق زور قىرعىنشىلىقتا قازا بولعانداردى سالتاناتتى ەسكە الدى. Auschwitz جازا لاگەرى ناتسيس گەرمانيا ەكىنشى دۇنيە جۇزىلىك سوعىس كەزىندە سالعان ەڭ ءىرى جازا لاگەرى بولىپ، از دەگەندە ءبىر ميلليون 100 مىڭ ادام سول جەردە قىرعىندالعان. 1945-جىلى 27-قاڭتاردا سوۆەتتىك قىزىل ارميا وسى جازا لاگەرىندەگىلەردى ازات ەتكەن. 2005-جىلى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى قاۋلى ماقۇلداپ، ءار جىلعى 27-قاڭتاردى «حالىقارالىق زور قىرعىنشىلىقتا قازا بولعانداردى ەسكە الۋ كۇنى» ەتىپ بەلگىلەگەن.
لاتىن امەريكاسى مەن كارايب مەملەكەتى ورتاق تۇلعاسى باسشىلار ءماجىلىسىن وتكىزدى
28-قاڭتاردان 29-قاڭتارعا دەيىن «ورتاق قۇرۋدى» باستى تاقىرىپ ەتكەن 3-كەزەكتى لاتىن امەريكاسى مەن كارايب مەملەكەتى ورتاق تۇلعاسىنىڭ باسشىلار ءماجىلىسى كوستا-ريكانىڭ استاناسى سان-حوسەدە وتكىزىلدى. بۇعان لاتىن امەريكاسى مەن كارايب مەملەكەتى ورتاق تۇلعاسىنا مۇشە 33 ەلدىڭ ەل باسىلارى نەمەسە جوعارى دارەجەلى ۋاكىلدەرى قاتىناستى. ماجىلىستە «بەلەم ساياساتتىق مالىمدەمەسىنە» قول قويىستى ءارى لاتىن امەريكاسى مەن كارايب مەملەكەتى ورتاق تۇلعاسىنىڭ 2015-جىلعى قيمىل جوسپارىن ماقۇلدادى.
مالايزيا MH370 ءنومىرلى جولاۋشىلار ۇشاعىنىڭ شىرعالاڭعا ۇشىراعاندىعىن جاريالادى
29-قاڭتاردا مالايزيا MH370 ءنومىرلى جولاۋشىلار ۇشاعىنىڭ شىرعالاڭعا ۇشىراعاندىعىن جاريالاپ، ۇشاقتاعى جولاۋشىلار مەن ۇشاق قىزمەتكەرلەرىن قامتىعان 239 ادامنىڭ تۇگەلدەي قازا بولعاندىعىن تۇسپالدادى. 2014-جىلى 8-ناۋرىز تاڭ سارىدە كۋالا-لۋمپۋردان بەيجيڭگە ۇشقان MH370 كەزەكتى ۇشاق كوككە كوتەرىلگەننەن كەيىن كوپ وتپەي جەر بەتىمەن بايلانىسى ۇزىلگەن. ۇشاقتا جالپى227 جولاۋشى بار بولىپ، مۇنىڭ 154 ى جۇڭگولىق جولاۋشى ەكەن.
پاكيستاندا مەشىتتە قوپارىلىس تۋىلدى
30-قاڭتاردا پاكيستاننىڭ وڭتۇستىگىندەگى سيند ولكەسىنىڭ شيكارپۋر ايماعىنداعى مەشىتتە قوپارىلىس تۋىلىپ، از دەگەندە 61 ادام قازا بولدى. «ءتاڭىردىڭ جاساعى» دەپ اتالاتىن ءسۇني توبىنىڭ ۇشقارى ۇيىمى بۇل وقيعاعا جاۋاپتى بولاتىندىعىن جاريالادى. بۇل ۇيىم وتكەن جىلى ۇشقارى ۇيىم «ءىسلام مەملەكەتىن» قولدايتىندىعىن جاريالاعان بولاتىن.
يتاليادا جاڭا كەزەكتى زۇڭتۇڭ سايلاندى
31-قاڭتاردا يتاليا زۇڭتۇڭ سايلامىنىڭ 4-كەزەكتى داۋىس بەرۋىندە دەموكراتيالىق پارتيا كورسەتكەن كانديدات، بيىل 73 جاستاعى يتاليانىڭ بۇرىنعى ورىنباسار زۇڭليى، قازىر نەگىزگى زاڭ سوتىنىڭ سۋدياسى مىندەتىن اتقارىپ وتىرعان سەرگيو.ماتتارەللا زۇڭتۇڭدىققا سايلانىپ، وسىدان بۇرىن جاس شاماسى سەبەبىنەن قىزمەتتەن شەگىنگەن جورج.نوپولياتونىڭ ورنىنا شىقتى. يتاليادا زۇڭتۇڭنىڭ مىندەت مەرزىمى7 جىل بولادى. نەگىزگى زاڭعا نەگىزدەلگەندە، زۇڭتۇڭ ەكى پالاتانىڭ بىرىككەن ماجىلىسىندە سايلانادى ەكەن.
جاپونيالىق بارىمتا «ءىسلام مەملەكەتى» جاعىنان ءولتىرىلدى
31-قاڭتاردا ۇشقارى ۇيىم « ءىسلام مەملەكەتى» جاپونيالىق بارىمتا كىنجي.گوتونىڭ ولتىرىلگەن كەسكىنىن جاريالادى. جاپونيا ۇكىمەتى بۇل كەسكىننىڭ شىن-جالعانىن تۇراقتاندىرۋدا. 20-قاڭتاردا «ءىسلام مەملەكەتى» جاپونيالىق بارىمتا حارۋنا.يۋكاۋا مەن كنجي.گوتونى قىساۋ ارقىلى جاپونيا جاقتىڭ 72 ساعات ىشىندە 200 ميلليون دوللار تولەم تولەۋىن تالاپ ەتكەن. 24-قاڭتار تۇندە «ءىسلام مەملەكەتى» قاتىستى توراپ بەكەتىنە سۋرەت پەن كەسكىن جولداعان. سۋرەتتە كنجي.گوتونىڭ ولتىرىلگەندىگى كورسەتىلگەن، ال دىبىس-بەينەگە نەگىزدەلگەندە، «ءىسلام مەملەكەتى» يوردانيادا قاماۋدا جاتقان ايەل تۇتقىن سايدا.ريشاۆيدى بوساتۋدى كنجي.گوتونى قويا بەرۋدىڭ العى شارتى ەتكەن. 27-قاڭتاردا «ءىسلام مەملەكەتى» حارۋنا.يۋكاۋانىڭ سۋرەتى مەن دىبىس-بەينەسىن جاريالاعان. دىبىس-بەينەدە حارۋنا.يۋكاۋا ءوزىنىڭ 24 ساعات ۋاقىتى عانا قالعاندىعىن ايتقان.
رەداكتورى: ارداق كامالقان قىزى
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز ، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى.