شاقان مۇقتار قىزى
اينالايىن كەلىندەر،قازاق داستۇرىندە،قازاق تاريحىندا كەلىن دەگەن كيەلى ۇعىم،اسىل جار،اسىل انا. اسىل انا بولۋ قازاق كەلىندەرىنىڭ ۇلىلىعى. سۇلۋلىعى قاراپايىم مىنەزىندە، كىرشىكسىز جۇرەگىندە. رۋحاني كۇش-قۋاتى جايلى، باقىتتى، تاماشا تىرلىگىندە. اتالاردىڭ تاعى دا بىلاي دەگەن قاسيەتتى ءسوزى بار: «كەلىنى جاقسى ءۇيدىڭ كەرەگەسى التىن»،«ۇلگىلى ءۇيدىڭ قىزى ۇيالتپايدى». ۇلكەندەردى سيلاي ءبىلۋ ادەپتى، يبالى، ءمورالدى، مەيىرىمدى بولۋ قانداي تاماشا، شەكسىز باقىتتى اسىل ۇعىم. «كەۋدەسىن كەرگەن كەلىننەن ساقتا، مەزگىلسىز كەلگەن ولىمنەن ساقتا» دەيدى ەكەن. كوز جۇمۋعا بولمايدى، قازاعىمنىڭ ون ساۋساعىنان ونەر تامعان كەلىندەرى دە بار. ولاردىڭ ۇلگىلى ءىسى، اسىلدىڭ ارتقى تۇياعى. ول جاڭا عاسىرعا جالعاسا بەرەدى. ولار اسىل مۇرانى ۇرپاققا قالدىرىپ وتىر. قاراعىم كەلىندەر،ەسىڭە ساقتا: جىبەك مىنەزدى، جايدارلى جان بول. ۇلكەندەردى سيلا،كىشىلەردى ايالا. جىگىتىڭ سىرتتان ۇيىمداستىرسا، سەن ۇيدەن قيۋلاستىر. وسىلاي بولعاندا اقىلىڭ باعدارلى، سابىرلىلىعىڭ قۋات، باقىت قۇسىڭ قولىڭا قونادى. جولداسىڭ شۋاققا، ۇرپاعىڭ مۇراتقا بولەنەدى. «ەڭبەگى باردىڭ ونبەگى بار»،ەڭبەكسىزدىك ادامدى پاقىر ەتەدى. ەڭبەكشىلدىك ادامدى باتىر ەتەدى. تاس تۇسكەن جەرىنە اۋىر. قاشاندا ەستەرىڭدە بولسىن، بالداي باتىپ، سۋداي ءسىڭۋىڭ قازاق جولىندا اسقاق مەرەي.
مەن وسىلاي دەي كەلىپ جۇرەك ءسوزىمدى ولەڭمەن ورنەكتەۋدى ءجون كورىپ وتىرمىن. وقي جۇرىڭدەر:
اينالايىن كەلىندەرىم،گۇل مە ەكەن،
ارمان ءانىن قالىقتاتىپ ءجۇر مە ەكەن.
قالجىراعان اپاڭدى ويلاپ كەي ساتتە،
كوڭىلسىزدىك بولماسا ەكەن ءبىر بوتەن.
مەن سەندەردى باقىتما بالايمىن،
ورىندالدى ارمانىم دەپ سانايمىن.
مورالىمەن كەلىندەرىم جۇرگەندە،
ۇلدارىما ماقتانىشپەن قارايمىن.
كەلىندەرىم ويلارىمدى بولىسەد،
كىرىپ كەلىپ قۇشاق جايىپ كورىسەد.
داستارقانعا مارە-سارە وتىرىپ،
ءتاتتى تاعام،شايلارىمدى تەڭ ىشەد.
كوڭىلى تۇنىق كەلىندەردى ساعىنام،
كۇناسى جوق ءمولدىر-مونشاق تاعىنعان.
ونەرگە اۋەس،جانى جارقىن بولسا ەكەن،
تۋعان ەلدىڭ ورتاسىندا تانىلعان.
جايسىز كوڭىل تىندىرعان ءىس وڭبايدى،
كوپ جۇمىلسا بەكەمدىلىك ورنايدى.
بەرەكەنىڭ بۇزىلماسىن قورعانى،
كەڭەسپەنەن پىشىلگەن تون توزبايدى.
كەلىندەرىم وسيەتىم وزىڭە،
ونەر ۇيرەن جاس كەزىڭدە ەرىنبە.
اقىلىڭمەن،بىلىمىڭمەن ارقالان،
ءبىر كەرپىش بوپ سەن دە قالان ومىرگە.
ءسوزدى تىڭدا،كەلشى كەلىن،قاراعىم،
ۇستەم بولسىن،سەزگىر بولسىن تالابىڭ.
ءدانىشپاندىق اقىلى سول قازاقتىڭ،
ءبىر جۇمىسى ارتىق بىتەر ەرتە تۇرعان ادامنىڭ.
كەلىن جانىم وزدەرىڭمەن كەڭەسىم،
جەمىسى مول،جەڭىسى زور كەڭەستىڭ.
ابىسىندار بولسا تاتۋ اس،تۇز كوپ،
قاستىعى بار ەنجارلىقتىڭ،ەگەستىڭ.
تىرشىلىك پەن سيلاستىققا نە جەتسىن،
كۇشى بەرىك ىنتىماقتىڭ،كەڭەستىڭ.
اينالايىن كەلىندەرىم،اراڭدا
ءسۇيىنىشتىڭ مايدا قوڭىر جەلى ەسسىن.
جانى جايساڭ اقىل بەرەر كەلىنگە،
جان جۇيەممەن رازىمىن ومىردە.
مۇراگەرسىڭ وتباسىما ارتتاعى،
اق وردانىڭ شام-شىراعى وزىڭدە.
ۇل-كەلىنىم،قىز-كۇيەۋىم قۇراعىم،
تۇنىق اققان تازا ءمولدىر بۇلاعىم.
اپاڭ ءبىر ءسات ۇلگىرە الماي قالماسىن،
كوشىپ كەتەم شاقىرعان كۇن تۇراعىم.
رەداكتورى: ارداق كامالقان قىزى
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز ، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى.